Monday morning I went to the University lounge for my breakfast and I read a short notice which says “ በዘይት እጥርት ምክንያት ቁርስ አለመሩን እናሳውቃለን”. I did not have my dinner either for the same reason – scarcity of oil. “Had we punished the hoarders of basic food items since the eve of the Ethiopian millennium we wouldn’t have to face the current crisis.” Says one of my friend then derisive laughs follows from people who were jostling to get in to the queue to acquire a loaf of bread with a tea.
I should remind you that this drama is an epic narrative which begun with green pepper (remember አልጫው ሚሊኒየም), table salt, sugar and you name it, and then now is the turn is for oil. Let alone economists a layman like myself now can understand that this is a clear mismanagement of the policy makers who are operating the public policy with their own interest. I do not believe that the recent price hike of petrol did affect this jump in prices; neither the global food price inflation as reported by government media and its sympathizers contribute a lot for the hike of the price of oil.
Instead of searching for genuine and sound economic solutions, to our misery the blame game continues. Government officials are never tired of admitting that this crisis is illegal and artificial, and they are trying to be too clever by putting the blame on the ‘middlemen’ or hoarders,(ስግብግብ ነጋዴዎች) while asking the public to find them and take action against them. This shows to what extent our government can go to just to play politics. Because no matter what, the parliament will keep on deciding on fixing prices on commodities the government will present their unavoidable reasoning, cadres may keep on putting on an alert the hoarders’ act if the stocks are not released. The reality remains that except the hoarders, millers and related officials responsible for this extortion; we are the ones suffering due to the shortage of a basic daily usage commodity in an agricultural country.
It becomes evident that this government does not realize that because of its unprofessional skills and lack of control, the gap between the few middle class and the majority lower class is widening, as the lower class heads towards the poverty line. The inflation in Ethiopia is grave and the situation is getting worse each day. But without any remorse, the government approves the Great Millennium Dam making it an Easter gift to the impoverished people. Another price hike is already on its way very soon.
Very soon the price hikes, shortages and inflation will start to show repairable damage. I am tired, maybe some of aren’t, but the question is: Are you prepared to face more? If no, then what are the options available for a solution to stop this once and for all?
Endalk Chala 
For Arba Minch “Aleko” or “Shiferaw” with the high nutrition value could bring temporary mitigation. “Fosfose” and “Kurkufa” are really enjoyable.
ቆይ እኔ የምለው ምነው እንደ አባይ ይህንን ዋጋ የሚገድብ ጠፋ? ነው ወይስ እሱንም ለማቆም አታሞ እየመታን አደባባይ መውጣት አለብን??
ለማንኛውም የኑግ መጭመቂያ የከፈተ ጀግና በዚህ ሰዓት ለእኔ ጀግና ኢኮኖሚስት ነው::
Source:[ abeto2007@yahoo.com]
ባሳለፍነው ሳምንት ውስጥ በአንዱ ቀን አንዲት ሴት በጀሪካን ዘይት ይዛ ስትሄድ በመንገድ ላይ ታየች፡፡ የፀጥታ ሀይሎችም ተረባርበው በቁጥጥር ስር አዋሏት፡፡ ይህንን ዘይት ከየት አመጣችው…? እዛው መንገድ ላይ አነስተኛ ደረጃ ምርመራ ተደረገባት፡፡ በምርመራውም ከሱቅ እንደገዛች ታወቀ! ከየት ሱቅ…? ‹‹ምሪ›› ተብላ ወደ ባለሱቁ መምራት ግድ ሆነባት! ይህ ዛሬ የሆነ ነው፡፡ ነገ ደግሞ እንዲህ ሊሆን ይችላል፡፡ አንድ ህፃን ልጅ ‹‹ጮርናቄ›› (ብስኩት) እየበላ መንገድ ላይ ይታያል፡፡ ‹‹ጮርናቄው›› ዘይት በዝቶበታል፡፡ ‹‹ይህንን ጮርናቄ በዚህ ሁሉ ዘይት የጠበሰው እንዝላል ማነው…?›› ልጁ ከየት እንደገዛ ይመራል፡፡ የተመራበት ሰውም ጮርናቄውን ማን እንዳበሰለው ይመራል፡፡ አሁንም የተመራበት ይመረመራል፡፡
አንድ ወዳጄ ባደረሰኝ የ‹‹ዛሬ›› ገጠመኝ እና ሌላ ወዳጄ በነገረኝ የ‹‹ነገ›› ትንቢት ጨዋታችን ተጀመረ!
ወዳጄ እንዴት ሰነበቱልኝ!? ሁሌም ‹‹አለሁልህ›› እንዲሉኝ ያድርጎትማ! ጤና፣ ኑሮ ወዘተ እንዴት ነው… ‹‹የወዘተን ነገር እንኳ ተወው!›› ካሉኝ ወዘተ ውስጥ ያሉት ስኳር፣ ዘይት እና ታክሲ ናቸው ማለት ነው፡፡
እኔ የምለው ‹መንግስት የነካው ነገር ሁሉ አይባረክ!› ብለው የረገሙ አንድ የሀይማኖት አባት አሉ እያለ ሰዉ የሚያወጋው እውነት ነው እንዴ…? ኧረ የሰይጣን ጆሮ አይስማ! ሲጀመርስ የኛ መንግስት ምን የሚያስረግም ስራ ሰርቶ ያውቅና ነው!? እርሱ ቅዱስ ሆኖ ሳለ እንደምን ይረገም ዘንድ ይሆናል!? (ድንቄም እቴ! ቅድስና ያላችሁ ልቦና ይስጣችሁ!)
ሚያዝያ ወር መጀመሪያው አካባቢ አንድ በእድሜም በስልጣንም የገዘፉ ሰው በቴሌቪዥን መስኮት ብቅ ብለው ነበር፡፡ (ይቅርታ እርሳቸውን የሚያኽል ሰው በቴሌቪዥን ‹መስኮት› ማለት ግዝፈታቸውን ማኮሰስ ስለሆነ በቴሌቪዥን ‹ሳሎን› ተከስተው ነበር፡፡ ብለን እናሻሽልና እንቀጥል!) እንዲህም አሉ! ‹‹ለፋሲካችሁ አታስቡ በርካታ ቁጥር ያለው ዘይት መንግስት እያስገባ በመሆኑ በየደጃፋችሁ እናደርሳችኋለንና ሃሳብ አይግባችሁ!›› አሉን፡፡ በርካቶች በሁዳዴው የፆሙት ዘይቱንም ቅቤውንም ስለነበረ፣ የባለስልጣኑ መግለጫ ፈንጠዝያን ፈጠረላቸው፡፡ ትንሽ እናጋን ካልን ደግሞ በዚህ የደስ ደስ ድግስ የደገሱ፣ ፅዋ ያጋጩም ነበሩ!
ፋሲካው መጣ ነገር ግን ዘይቱ አልመጣም፡፡ አንዳንድ አስተያየት ሰጪዎች ‹‹ሰውየው ዋሽተውን ይሆን?›› ሲሉ ጠረጠሩ፡፡ ሌሎችም ‹‹ሰውየው ሊዋሹ እንኳ ቢፈልጉ እድሜያቸው እሺ ብሎ አያስዋሻቸውም›› ሲሉ ተከላከሉ፡፡ የሆነ ሆኖ ከተማዋ እና መላ ሀገሪቱ በዘይት ልትጥለቀለቅ ነው ተብሎ መግለጫ ተሰጥቶ፤ ነገርየው ግን የተገላቢጦሽ ሆነና ከፋሲካውም በኋላ ዘይት ብርቅ መሆን ብቻ ሳይሆን ዘይት ድርቅም ሆነና በገበያው ላይ ጠፋ! ኦሳማ ቢላደን የታሰሰበትን ያኽል አሰሳ ከደከሙ በኋላ ዘይትን ያገኙ ጥቂቶችም የመጣው ይምጣ ብለው ጨክነው አንድ ሌትር ዘይት በሰባ አምስት ብር ይገዙ ጀመረ፡፡ ሰባ አምስት ብር ለማውጣት የአቅም ማነስ የያዛቸው ደግሞ ለበርካታ ሰዓታት በመንግስት ሱቆች መሰለፍ ግድ ሆነባቸው፡፡ (የመንግሰት ሱቅ ተብሎ የተገለፀው ቀበሌ ነው) በዚህ ጊዜ ነው እንግዲህ አሽሟጣጮች ‹ሰላማዊ ሰልፍ ላማረው ዘይት ግዛ በለው!› የሚል ተረት መተረት የጀመሩት፡፡
አሁንም ቴሌቪዥናችን ከአባይ ዜና ሰዓት በተረፈች ሰዓቱ በርካታ ሌትር ዘይት ወደ ሀገሪቱ እየገባ እንደሆነ ተናግሯል፡፡ እሰይ! ምቀኛን ደስ አይበለው እና አሁን ‹‹ኢትዮጵያ ቴሌቪዥንዬ›› እንደነገረን ከሆነ፤ (ምን ነካኝ እንደተጠራጣሪ ሰው ‹ከሆነ› እላለሁ እንዴ…! መሆኑማ አይቀርም) ብቻ እየመጣ ያለው ዘይት የዘይት ችግራችንን መቅረፍ ብቻ ሳይሆን እንደ አባይ ካልገደብነው በስተቀረ የዘይት መጥለቅለቅ ሁሉ ሊያስከትል ይችላል!
አባይ… ካልኩ አይቀር… ትንሽ ስለ አባይ፤
እኔ የምለው እኒያ ‹‹የተከበሩ›› ሼክ የአባይን ግድብ ‹‹ከቨር አደርጋለሁ!›› የሚሉት መቼ ነው? ስንት ምስኪን የመንገድ ንጣፍ ድንጋይ (ኮብል ስቶን) ሰራተኛ ሁላ ጮክ ባለ ድምፅ ‹‹ድሮ አባይ ማደሪያ የለውም ግንድ ይዞ ይዞራል! ይባል ነበር፡፡ አሁን አባይ ማደሪያ አግኝቷል፡፡ ጠቅላይ ሚኒስትራችን ባሉን መሰረት እኛ እናሳድረዋለን! የወር ደሞዜን እሰጣለሁ! ቦንድም እገዛለሁ! በጉልበቴም እገዛ አደርጋለሁ! ባጣ ባጣ ለአባይ ዘራፍ እላለሁ!›› እያሉ ሞራል እየሰጡ ባሉበት በዚህ ጊዜ፣ ለበርካታ ችግሮቻችን ‹‹ከቨር አደርጋለሁ!›› እያሉ ቃል በመግባት ቃላቸውን ሲመግቡን የነበሩት ታላቁ ሰው ዛሬ ድምፃቸውን ማጥፋታቸው የግብፅ ጊዚያዊ መንግስት ምርጫ አድርጎ ዋና መንግስታቸው እስኪመሰረት እጠበቁ ነው? ወይስ በዲዛይን ግምገማው ውጤት ሱዳን እና ግብፅ በግድቡ እንደማይጎዱ እስኪረጋገጥ ነው? ወይስ ደህና አይደሉም ይሆን እንዴ? ውይ ከክፉ ይሰውራቸው ኧረ!
ለነገሩ አንዳንዶች እንደሚሉት ከሆነ እርሳቸው ‹‹እኔ ከቨር አደርገዋለሁ!›› ካሉት ነገርየው ቆሞ መቅረቱ ነው፡፡›› እነዚህ አንዳንዶች ምሳሌ ጥቀሱ ሲባሉም ‹‹የቅዱስ ጊዮርጊስን ስታድየም ግንባታ ‹በኔ ይሁንባችሁ እኔ ከቨር አደርገዋለሁ!› ብለው ይኽው ስንተኛ አመቱ ቆሞ ቀርቷል፡፡›› ይላሉ፡፡ እንደነዚህ ግለሰቦች አስተያየት ከሆነ ድሮውንም ሰውዬው ‹‹ከቨር አደርጋለሁ!›› የሚሉት የሚዲያ ‹‹ከፈሬጅ›› (ሽፋን) ለማግኘት ነው እንጂ እንደማይሆንላቸው አጥተውት አይደለም አሉ! ብቻ ግን ሆነም ቀረ እኔ ግን በበኩሌ አነጋገራቸው ብቻ እንኳ ደስ ይለኝ ነበር፡፡ ቢያደርጉትም ባያደርጉትም ‹‹ከዚህ በኋላ ያለውን እኔ ከቨር አደርገዋለሁ!›› ሲሉ አነጋገራቸው ራሱ ደስ ይለኛል፡፡ አሁንም የአባይን ጉዳይ ብቅ ብለው ‹‹ከዚህ በኋላ ያለውን ለኔ ተዉት እኔ ከቨር አደርገዋለሁ!›› ቢሉልኝ ደስ ይለኛል፡፡ ይህንን ጉዳይ ያወጋሁት አንድ ወዳጄ ምን እንዳለኝ ያውቃሉ? ‹‹እውነትህን ነው እርሳቸው ብቅ ብለው ‹ከዚህ በኋላ እኔ ከቨር አድርጋለሁ!› ቢሉ ጋዜጠኛውም ከተደጋጋሚ ዘገባ ቴሌቪዥናችንም በአባይ ከመጥለቅለቅ ትድን ነበር!›› ሲል ተናገረ፡፡ (ይቅር ይበለው ወይስ ይቅር አይበለው?)
እነዛ አርቲስቶቻችን ራሱ እንደ አምልኳዊ ስርአት እዛው አባይ ድርስ ሄደን ቃል ካልገባን ሞተን እንገኛለን ብለው ያን ሁሉ ወጪ ካስወጡ በኋላ ምነው ድምፀቸው ጠፋሳ! ወይስ ቃል የገቡት ከዛ በኋላ ምንም ትንፍሽ ላይሉ ነው!?
ወዳጄ… ስለ አባይ ጉዳይ ገና ወደፊት ብዙ የምናወጋው ይኖረናል! አሁን ግን ቀጥታ ከአባይ ወደ ስኳርና ዘይት እንሳፈራለን! መሳፈር ስንል ግን በቅድሚያ ታክሲን እናገኛለን፡፡ ስለዚህ እርሱ ይቅደማ!
ሰኞ ዕለት በርካታ የታክሲ ሾፌሮች የስራ ማቆም አድማ አድርገው ነበር፡፡ አንዳንዶች ‹‹አድማውን ስፖንሰር ያደረገው መንግስት ነው!›› ሲሉ ተደምጧል፡፡ መንግስት በበኩሉ በሆዱ የዚህ አድማ የክብር ስፖንሰሮች ‹‹የሻቢያ ነጭ ለባሽ ሀይሎች ናቸው!›› ሳይል አይቀርም፡፡ እኔም የመንግስት ልጅ እንደመሆኔ መጠን ይህንን ጠርጥሬያለሁ፡፡ በአድማው ዕለት በርካቶች ከሰራ እና ከትምህርት ገበታቸው የመቅረታቸውን ያኽል፤ በአንጻሩ ደግሞ ሌሎች በርካቶች በስራ ላይ ተሰማርተው ነበር፡፡ እነዚህኞቹ በየቀበሌው ቀበሌ ቀበሌ የሚጫወቱ ወጣቶች እና ሴቶች ሲሆኑ በየመንደሩ የቆሙትን ታክሲዎች ታርጋ እየመዘገቡ እና ‹‹ወዮልህ!›› እያሉ ‹‹ያስቦኩበት›› ጣታቸውን ስትራፖ ይዟቸው ውለዋል አሉ! የታክሲ ሾፌሮች አድማ ባደረጉበት እለት የተወሰኑ ታክሲዎች ደግሞ ስራ ላይ ተሰማርተው እንደ ‹ንብ› ሲሰሩ እንደዋሉም ታይቷል፡፡ እደግመዋለሁ ‹እንደ ንብ!› በነገራችን ላይ ከዚህ ከታክሲ ጋር ተያይዞ ከተባሉ ነገሮች በሙሉ ሳልወድ በግዴ ያሳቀችኝ በአንድ ጋዜጣ ላይ የወጣች አንድ ፅሁፍ ናት፡፡ ምን ትላለች መሰልዎ ‹የታክሲ ስምሪቱ ነገር ከቂጥ ቆርጦ ፊት ላይ የመለጠፍ አይነት ነው!› ሰዉ እንዴት ተናጋሪ ሆኗል ጎበዝ! የሆነ ሆነ አሁን የታክሲ ስምሪቱ አለም የለምም በማይባል ሁኔታ ላይ ይገኛል፡፡ ምንም እንኳ ከኛም የበላለጡ የመንግስታችን አድናቂዎች፣ ‹‹የታክሲ ስምሪቱ ለእያንዳንዱ ነዋሪ ሰርቪስ የመመደብ ያኽል ነው!›› ሲሉ ቢያሞካሹትም፤ ዘይት ስኳር እና ሌሎችን ያጠፋ የመንግስት እጅ ታክሲዎችንም እንዳያጠፋ እንሰጋለን እሉ ይገኛሉ፡፡
ኧረ ወዳጄ የስኳርን ነገር ሰምተዋል? ሰሞኑን አንድ ወዳጄ በአንድ ሻይ መጠጫ ቤት ውስጥ ሻይ አዝዞ መጣለት፡፡ ስኳር ሲጨምር የሻይ ቤቱ ባለቤት በርቀት እየተከታተሉት ነበር፡፡ አንድ ማንኪያ አደረገ፣ ዝም አሉት ሁለተኛ ጨመረ፣ አናታቸውን እያሻሹ ፀጥ አሉት ሶስተኛ ማንኪያ ሲሰነዝር ተደብቀው ሲከታተሉበት ከነበረው ጥግ ወደ ወዳጃችን ተንደርድረው እየመጡ ‹‹ሶስተኛ ማንኪያ ልትጨምር? ምነው የኔ ልጅ ጡር አትፈራም ግፍ አይሆንብኽም በዚህ ጊዜ ለአንድ ብርጭቆ ሻይ ሶስት ማንኪያ? ስለመዳኒያለም በቃ! ስለ መዳኒያለም በቃ!›› ብለው ቢማጠኑት ጊዜ ወዳጃችን ሊጨምር ያሰበውን ሶስተኛ ማንኪያ ስኳር እየመለሰ ‹‹ስኳር የወደድኩት እኔ ምስኪኑን ሳይሆን ያስወደዱትን ስለመዳኒያለም ‹‹በቃ!›› ቢሏቸው አግዞት ነበር!›› ሲል አስተያየት ሰጥቶ ለርሳቸው ሲል ያለወትሮው በሁለት ማንኪያ ስኳር ሻይ ጠጣ፡፡ ይህ ወዳጄ አለቅጥ ሲያጋንን ምን አንዳለን ያውቃሉ ክፉ ቀን ሲወጣ አንዷን ማንኪያ አሟላለሁ!
የምር ግን ወዳጄ በተለይ የስኳርና የዘይት ወረፋን ማየት በእውኑ በጣም እያሳቀቀኝ ነው፡፡ ምን አሳቀቀህ ይበሉኝማ… ይህንን ሰልፍ እነ ሻቢያ ቴሌቪዥን ያዩት እንደሆነ መልካም ገፅታችን እንዴት እንደሚያበላሹብን ሳስብ በእውኑ ጭንቅ ነው የሚለኝ፡፡ ወይ ደግሞ ለመልካም ገፅታችን ሲባል ሰዉ ልክ ሲሰለፍ ሸራ ማልበስ ወይ ደግሞ በቆርቆሮ አጥር ከለል ማድረግ! ጥሩ መላ ይመስለኛል፡፡ ካልሆነ ካልሆነ ግን ተሰላፊው ወረፋ እስኪደርሰው ድረስ ‹‹የህዳሴው ግድብ የግንቦት ሃያ ፍሬ ነው!›› የሚል መፈክር ይዞ እንዲቆም ቢደረግ ከወቅቱ ሁኔታ ጋር ተያይዞ የዘይት እና ስኳር ወረፋ ሳይሆን ሰላማዊ ሰልፍ ስለሚመስል ለመልካም ገፅታችን ትልቅ አተዋፅኦ ይኖረዋል እላለሁ!! (አሳቢነቴን አያደንቁም ወዳጄ!)
በመጨረሻም
አማን ያሰንብተን!
This is so true man!!!
The price cap has completely distorted the market. I used to know black markets for buying dollars but now we have black markets for sugar, meat, oil and other basic products.
Can you image how bizarre this is? A black market for sugar!
The other day I went to buy a killo of sugar in the small kiosks close to where I live. After three failed attempts the fourth tipped me with an advice and an offer saying “If you agree I can get it for you”. It first sounded like I have asked him to sell me a drug but I agreed to his offer and I have got a killo for 19 Birr.
If the government is capable of selling sugar for 14 birr or a cooking oil for a penny why don’t they do that and also let the “Hoarders” sell for whatever market value the believe they can survive in the market.
Is it not obvious that if the government manages to satisfy all the demand of sugar with a 14 birr price that the “Hoarders” will have nobody to buy them? What is happening now is that the government started something which they have no idea at all and are creating more middle men, more “Hoarders” and more black markets. An abc of economics or rather a common sense is enough to foresee this. But you know the saying, “common sense is the most uncommon”. I think it is even more uncommon with politicians
endalk you are going into a troublesome hobby. but somebody needs to tell us what is happening on the other side of ETV. so i like your hobby very much.